A. Burgess's "Inside Mr. Enderby"

อ่านล้วงลึกเอนเดอบี้จบ นั่งคิดนอนคิด กลิ้งตัวสองตลบ ก็ยังตอบไม่ถูกว่าเบอกัสต้องการสื่ออะไร นี่คือนิยายเสียดสีสังคมยุคใหม่ สะท้อนความไร้สาระของชีวิต บทไว้อาลัยกวีนิพนธ์ ตั้งคำถามอัตลักษณ์แห่งปัจเจกชน แสดงให้เห็นเส้นบางๆ ที่กั้นระหว่างอัจฉริยะและคนบ้า หรือเย้ยหยันหยอกล้อไฮซ้อไฮโซ ที่แน่ๆ ล้วงลึกเอนเดอบี้คือหนังสือชวนหัวที่สุดเล่มหนึ่ง อารมณ์ขันแบบเบอกัสไม่ใช่หาอ่านได้ดาดดื่น ก็แน่นอนล่ะ เพราะเขาคือผู้เขียนคลอคเวิร์คออเรนจ์ (ฟันเฟืองสีส้ม) และดิอันวอนเตดซีด (เมล็ดไม่ปรารถนา) ในเมล็ดไม่ปรารถนา ประชากรจะล้นโลกอยู่รอมร่อ รัฐบาลต้องสนับสนุนให้ผู้ชายหันมาเป็นเกย์ พระเอกถูกสวมเขาโดยพี่ชาย ซึ่งแสร้งทำเป็นกระเทย เพื่อความก้าวหน้าในหน้าที่การเมือง

ถ้าโกวเล้งได้อ่านหนังสือของเบอกัส คงอุทานออกมาว่า "หัวร่อมิได้ ร่ำไห้มิออก!"

ล้วงลึกเอนเดอบี้เล่าเรื่องของกวีวัยทอง ผู้มีนิสัย และพฤติการณ์ผิดแผกมนุษย์มนา นายเอนเดอบี้อาศัยอยู่ในห้องพักซอมซ่อ ใช้เวลาส่วนใหญ่นั่งเขียนบทกวีบนโถส้วม อ่างอาบน้ำของหมอเต็มไปด้วยกลอนเก่าๆ กองพะเนินเทินทึก เอนเดอบี้รังเกียจการเข้าสังคม เมื่อได้รับเชิญไปงานแจกรางวัล หมอต้องไปยืมชุดสูทคนขายเนื้อ โดยสัญญาว่าจะเขียนกลอนช่วยจีบสาวชงเหล้าให้ หารู้ไม่ว่าแม่คุณเธอมีสามีอยู่แล้ว เป็นนักปรัชญาคอมมิวนิสต์ผู้ศรัทธาในพระเจ้าอย่างลึกซึ้ง ฟังแค่นี้ก็ชุลมุนชุลเกจะแย่แล้ว นี่ยังไม่ได้เศษหนึ่งส่วนสี่ของความฮาเลยด้วยซ้ำ

ตัวละครชายขอบ สติเฟื่องปรากฏตัวหลายครั้งในวรรณกรรมตะวันตก ที่มีชื่อเสียงสุดคงหนีไม่พ้นอิคเนเชียส แห่งเดอะคอนเฟดเดอเรซี่ออฟดันซ์ (สมาพันธ์คนเขลา) อันที่จริงเอนเดอบี้ก็มีหลายอย่างคล้ายคลึงอิคเนเชียส ทั้งคู่เป็นนักเขียน ไส้แห้งแต่อ้วนฉุ กระเพาะมีปัญหา และที่สำคัญคือติดแม่ ปมระหว่างเอนเดอบี้และแม่เลี้ยงรุนแรงถึงขนาดว่า กวีมองเห็นผู้หญิงทุกคนเป็นกระจกสะท้อนภาพของนาง ชีวิตเอนเดอบี้ป้วนเปี้ยน วนเวียนอยู่กับสตรีเพศ สิ่งมีชีวิตซึ่งเขาปราศจากความเข้าใจ ไม่ว่าจะเป็นภรรยาชั่วคราว บรรณาธิการนิตยสารแฟชั่นผู้เฉิดฉายและโด่งดัง (แค่คิดภาพสองคนนี้อยู่ในห้องเดียวกันก็ฮาแล้ว) กระทั่งเทพเจ้าแห่งบทกวี สำหรับเอนเดอบี้ ยังเป็นเพศเมียเลย

เคยมีคนพูดไว้ว่าในความน่าสมเพชมักมีความน่ารักปนอยู่เสมอ คงไม่มีผู้อ่านคนใด จินตนาการตัวเองตกอยู่ในสถานการณ์เดียวกันกับเอนเดอบี้ได้ แต่ก็ใช่ว่าเราจะไม่เห็นอกเห็นใจอีกฝ่าย เสน่ห์ของตัวละครประเภทนี้อยู่ที่เราสามารถหัวเราะ และเย้ยหยันเขาได้พร้อมๆ กัน เบอกัสเองก็คงติดอกติดใจนักเขียนสติเฟื่องคนนี้อยู่ไม่น้อย ถึงได้แต่งนิยายเอนเดอบี้ต่อมาอีกสามภาค

ล้วงลึกเอนเดอบี้จบได้อย่างฮากลิ้ง และน่าขนลุก ไม่เสียพะยี่ห้อเบอกัส ฮากลิ้งและน่าขนลุกเป็นยังไงนะรึ เรื่องนั้น...คงต้องทิ้งให้อ่านกันเองแหละนาย