เกียวบาวนาจอก (ภาณุมาศ ภูมิถาวร)

ไหนๆ ก็ไหนๆ แล้ว ขอพูดเรื่องซีไรต์ให้จบๆ ไปก็แล้วกัน ยังเหลืออีกสองเล่มคือ
เกียวบาวนาจอก และคดีฆาตกรรมฯ ขอบอกก่อนว่าเราไม่ชอบทั้งคู่ ดังนั้นถ้าใครเป็นแฟนสองเล่มนี้ แล้วคิดว่าตัวเองใจไม่กว้างพอ อย่าอ่านบทวิจารณ์ต่อไปนี้เลยจะดีกว่า อารมณ์เสียกันเปล่าๆ

เกียวบาวนาจอกเป็นหนังสือที่น่าผิดหวัง และน่าประหลาดใจที่สุดในซีรองทั้งเจ็ดเล่ม น่าประหลาดใจตรงที่ว่า อ่านจบแล้ว มานั่งคิด นอนไตร่ตรอง แขนขาก่ายเกยหน้าผากแล้ว ก็ยังมองไม่ออกว่ามันมีจุดเด่นตรงไหนถึงได้รับเลือกให้ผ่านเข้ารอบ ถามว่าดีไหม ตอบเลยว่าดี แต่สำหรับผู้อ่านอายุต่ำกว่าสิบห้า สิบหกนะ ถ้าใครว่ากะทิฯ เป็นหนังสือเด็ก ลองมาสัมผัสเกียวนาบาจอกดู คุณภาณุมาศเคยมีผลงานชิงรางวัลมาแล้วหลายเล่มในสนามวรรณกรรมเยาวชน เข้าใจว่าแกเคยเขียนหนังสือผู้ใหญ่เหมือนกัน แต่คงไม่ได้ตั้งใจให้เกียวนาบาจอกเป็นหนึ่งในนั้น

เกียวบาวนาจอกว่าด้วยชีวิตเด็กน้อยชาวเวียดนามในภาคอีสาน สมัยช่วงสงครามเวียดนาม ซึ่งต้องเผชิญความกดดันทั้งจากคนไทย และทหารอเมริกาที่มาตั้งค่าย เป็น Introduction to ปัญหาชนกลุ่มน้อยในประเทศไทย อ่านเพื่อให้เกิดความรู้คร่าวๆ ว่าคนไทยทั้งประเทศไม่ได้สมัครสมาน สามัคคีกันเหมือนในแบบเรียน ก่อนจะย้ายไปอ่านเล่นเงา หรือคดีฆาตกรรมฯ อีกที หลายบท หลายตอนอ่านแล้วรู้สึกไม่สุดๆ ยังไงไม่ทราบ อาจเพราะสังคมสมัยนี้เต็มไปด้วยความรุนแรง ทำให้ความขัดแย้งซึ่งถูกนำเสนอในเรื่องดูอ่อนปวกเปียกอย่างเทียบกันไม่ติด ยกตัวอย่างเช่น เมื่อคุณครูแสนดีพยายามหนีออกนอกหมู่บ้าน ถูกจับตัวไปอยู่ค่ายกักกัน คนอ่านอย่างเราอดคิดไม่ได้ว่า "แค่เนี้ยนะ!" แน่นอนว่าการจำกัดเสรีภาพไม่ใช่เรื่องน่าพิสมัย แต่เมื่อเทียบกับเล่นเงาที่มีผู้ชายถูกฝังทั้งเป็น หรือเหตุการณ์รุนแรงตามหน้าหนังสือพิมพ์ เกียวบาวนาจอกดูเบบี้ไปถนัดตา

จริงๆ แล้วประเด็นที่หนังสือพยายามนำเสนอเป็นเรื่องน่ายกย่อง ในยุคปัจจุบันที่ชาวไทยเริ่มไถ่ถามกันมากขึ้นถึงอัตลักษณ์ ความเป็นไทยที่แท้จริงว่าอยู่ตรงไหน เราคือลูกหลานชนเผ่าที่อพยพลงมาจากเทือกเขาอัลไต หรือเป็นส่วนผสมของทั้งหมู่ ทั้งมวล ทุกเผ่าพันธุ์ซึ่งอยู่อาศัยแผ่นดินแหลมทองนี้ เกียวบาวนาจอกน่าจะเป็นหนังสือที่นำเสนอความจริงว่า มิใช่เฉพาะภาคใต้เท่านั้นที่เผชิญปัญหาชนกลุ่มน้อย เรื่องทำนองนี้เคยเกิดขึ้นมาแล้ว ทุกยุค ทุกสมัย ในแทบทุกภาคของประเทศไทย

ขอยืนยันอีกครั้งว่าเกียวบาวนาจอกเป็นหนังสือที่ดี การบรรยายสภาพความเป็นอยู่ของชาวเวียดนามทำได้อย่างยอดเยี่ยม สมจริงสมจัง เหมาะจะเป็นหนังสืออ่านนอกเวลาระดับชั้นมัธยมต้น