I. Murdoch's "A Severed Head"

ยอมรับว่าอ่าน A Severed Head เล่มนี้ไปก็ลุ้นไป ไม่ใช่ว่าลุ้นเนื้อเรื่องนะ แต่ลุ้นว่าอย่าจบชุ่ยๆ แบบ The Sacred and Profane Love Machine ก็แล้วกัน ซึ่งจริงๆ เล่มนั้นก็ไม่ได้เลวร้ายมากนักหรอก เพียงแต่เหมือนเดมเมอดอกเธอจะสนุกสนานกับการฉีกทึ้งหนังสือตัวเองเป็นเสี่ยงๆ เกินไปหน่อย

จะว่าไปแล้ว การอ่าน A Severed Head ก็ทำให้เราเข้าใจ The Sacred and Profane Love Machine ขึ้นมาอีกนิดหน่อย หนังสือสองเล่มนี้คล้ายกันมาก เรื่องราวของผู้ชายที่หลงรักผู้หญิงสองคนพร้อมกัน คนหนึ่งคือภรรยา อีกคนคือชู้รัก เหมือนชนิดที่ว่าถ้าเป็นภาพยนตร์ ก็ต้องเรียกว่ารีเมคเลย ว่ากันตรงๆ เรื่องทำนองนี้จบยาก เพราะสำหรับเมอดอกผู้เชื่อว่า "Every man needs two women: a quiet home-maker, and a thrilling nymph." ตัวเอกก็คงไปกับใครคนใดคนหนึ่งไม่ได้ จะให้ The Sacred and Profane Love Machine จบแบบ A Severed Head ก็ซ้ำซากอีก ก็เลยต้องเอวังจบแบบที่มันจบไป

A Severed Head เป็นหนึ่งในผลงานเล่มแรกๆ ของเมอดอก จริงๆ คือเล่มที่ 5 เข้าใจว่าดังทีเดียวเพราะได้รับการดัดแปลงมาเป็นละครเวที เทียบกับอีกเล่มก่อนๆ สองเล่มที่เราอ่านคือ Under the Net กับ The Sandcastle เล่มนี้เริ่มเห็นความเป็นเมอดอกที่ชัดเจนขึ้น ตั้งแต่การมีตัวละครเยอะๆ หรืออย่างการสร้างตัวละครฮอเนอร์ คลายน์ ผู้หญิงซึ่งเป็นศูนย์รวมของเหตุการณ์ ฉลาดกว่าทุกคน และมองใครๆ ด้วยสายตาดูถูก เป็นตัวละครคลาสสิคแบบเมอดอก ผิดแต่ว่าตัวละครแบบนี้ส่วนใหญ่จะเป็นผู้ชาย มีฮอเนอร์นี่แหละที่เป็นผู้หญิงคนแรก ถ้าจะจับผิดล่ะก็ ต้องบอกว่าอายุตัวละครมันไล่เลี่ยกันเกินไปหน่อย ensemble เมอดอกแท้จริงๆ ต้องมีเด็กพ่วงมาด้วย (ในแง่นี้ An Unofficial Rose นิยายเล่มถัดไป น่าจะพูดได้ว่าเมอดอกก้าวสู่ความเป็นเธออย่างเต็มตัวแล้ว)


จุดหนึ่งที่สะกิดเราตลอดเวลาขณะอ่าน A Severed Head คือนิยายเล่มนี้เขียนผ่านสรรพนามบุรุษที่หนึ่ง ถามว่าแปลกไหม ก็ไม่แปลกเสียทีเดียว ทั้ง Under the Net และ The Sea, The Sea ก็เขียนด้วย "ผม" แต่ปฏิเสธไม่ได้ว่าไม่ค่อยคุ้นเคย มิหนำซ้ำมุมมองจำกัดแบบนี้ทำให้ A Severed Head มีรูปแบบการดำเนินเรื่องที่แตกต่างจากนิยายเล่มอื่นๆ ตั้งแต่เหตุการณ์ที่อยู่ดีๆ ผ่านเข้าออกชีวิตตัวเอกอย่างไม่มีปี่ไม่มีขลุ่ย หลายๆ ฉากที่ไม่ปรากฏในเรื่องตรงๆ แต่อดคิดไม่ได้ว่า ถ้าเป็นเมอดอกแบบที่เรารู้จัก เธอน่าจะสนุกสนานกับการเขียนฉากนั้น A Severed Head เหมือนนิยายที่อยู่ตรงกลางระหว่าง Under the Net กับนิยายเมอดอกในระยะหลังๆ บางทีแดมเมอดอกอาจจะเรียนรู้จากเล่มนี้ก็ได้ว่าสรรพนามบุรุษที่หนึ่งไม่เหมาะกับเรื่องแบบที่เธออยากเล่า

เขียนมาตั้งยาวเหยียดยังไม่เข้าเรื่องเลย ยอมรับว่า A Severed Head ไม่ใช่นิยายที่จะเขียนถึงได้ง่ายๆ ธีมเรื่องซับซ้อน ที่พอจับได้คือ "This is nothing to do with happiness" หรือ "ไม่เกี่ยวอะไรกับความสุข" ในที่นี้หมายถึงชีวิตแต่งงาน หรือความรัก ถ้าไม่เกี่ยวกับความสุข แล้วมันเกี่ยวกับอะไรเล่า ถ้าให้เราตีความ จะตอบว่า "ความรู้สึกผิดชอบชั่วดี" ช่วงแรกของ A Severed Head คือ power play หรือการแย่งชิงอำนาจกันระหว่างคนสี่คน มาติน หรือผม แอนโธเนีย ภรรยาของมาติน ปาล์มเมอ จิตแพทย์ และชู้รักของแอนโธเนีย และ จอเจีย ผู้หญิงที่มาตินแอบไปมีสัมพันธ์ด้วย ต่างฝ่ายต่างใช้ความรัก และความรู้สึกผิดชอบชั่วดี บังคับ แข็งขืน ครอบงำกันและกัน เป็นช่วงที่อ่านแล้ว "มันส์" มากๆ

พอถึงช่วงหลังธีมเรื่องเริ่มเปลี่ยนไป เมื่อความลับต่างๆ ถูกเปิดเผย และฮอเนอร์ ไคลน์ พี่สาวนักมานุษยวิทยาของปาล์มเมอร์ และอเลกซานเดอร์ พี่ชายของมาติน เริ่มมีบทบาทมากขึ้น ฮอเนอร์ ไคลน์คือ "A Severed Head" เธอเปรียบตัวเองว่าเป็นศีรษะซึ่งนักรบต่างเผ่าตัดเก็บไว้ทำเครื่องประดับ นักรบเชื่อว่าศีรษะดังกล่าวทำนายทายทักอนาคต จึงเก็บมันไว้ใกล้ตัวตลอดเวลา แต่จะเป็นไปได้เชียวหรือ ที่นักรบจะหลงรักศีรษะเปล่าๆ นั้น ครึ่งหลัง ดูเมอดอกจะให้ความสำคัญกับ "การตื่น" มากขึ้น โดยแต่ละตัวละครพูดว่าที่ผ่านมาชีวิตตัวเองเหมือนตกอยู่ในความฝัน

ชักเริ่มยาวแล้วสิ ถ้าให้คุยเรื่องเมอดอก เป็นวันก็คงไม่จบหรอก นอกจากจะหยุดคุยเอาดื้อๆ