การสื่อสารความหมายใน "การ์ตูนไทยพันธุ์ใหม่" (วรัชญ์ วานิชวัฒนากุล)

ให้ตายสิ เราสงสัยจริงๆ และสงสัยมาโดยตลอดว่าทำไม “การ์ตูนไทยพันธุ์ใหม่” ถึงต้องเอาตัวละครและท้องเรื่องมาจากวรรณคดีไทยหรือนิทานพื้นบ้านด้วย การสื่อสารความหมายใน “การ์ตูนไทยพันธุ์ใหม่” งานวิจัยโดยวรัชญ์ วานิชวัฒนากุล นอกจากจะให้คำตอบกับพฤติกรรมตรงนี้แล้ว ยังปฏิเสธมันไปด้วยเลย

“การ์ตูนไทยพันธุ์ใหม่” ตามนิยามของคุณวรัชญ์คือการ์ตูนคนไทยวาดที่ใช้ลายเส้น การนำเสนอแบบการ์ตูนญี่ปุ่น ซึ่งแตกต่างจากการ์ตูนไทยพันธุ์เดิมที่ถ้าไม่ใช่ลักษณะของภาพล้อเลียน (เช่น ขายหัวเราะ) ก็เป็นภาพ “สมจริง” (เช่น การ์ตูน "เล่มละบาท") ผู้วิจัยไม่ได้เสียเวลาตั้งคำถาม เหมือนที่เราถามว่าทำไมการ์ตูนไทยพันธุ์ใหม่ถึงต้องอิงวรรณคดีหรือนิทานพื้นฐาน โดยคุณวรัชญ์สรุปเอาเลยว่า การใช้วัฒนธรรมไทยเดิมเป็นการสร้างความคุ้นเคยและช่วยให้ผู้อ่านเปิดรับผลงานประเภทนี้ได้ง่ายขึ้น

กระนั้นก็ตามถ้ามองอย่างใช้สามัญสำนึก จะพบว่าข้อสรุปตรงนี้มีช่องโหว่เต็มไปหมด ประการแรกผลงานเหล่านี้ผลิตขึ้นมาโดยมีกลุ่มเป้าหมายเป็นเด็กที่อ่านการ์ตูนญี่ปุ่นมาแต่ไหนแต่ไร ถ้าผู้บริโภคเปิดรับการ์ตูนที่มาจากต่างวัฒนธรรมได้ เหตุไฉนถึงต้องอาศัยการอุดช่องโหว่ตรงนี้ในการ์ตูนไทย ถ้าจะพยายามยัดเยียดไกรทองมาให้ผู้อ่านที่คุ้นเคยกับ Death Note ผลลัพท์น่าจะเป็นในทางตรงกันข้ามเสียมากกว่า แม้แต่ในผลงานวิจัยของคุณวรัชญ์เอง ที่ไปสอบถามเด็กๆ แปดคน ก็ได้ข้อสรุปว่า การดัดแปลงรามเกียรติ์มาเป็นการ์ตูนไทยเรื่อง หนุแมน ก่อให้เกิดกระแสต่อต้านจากเด็กที่มีพื้นความรู้ทางด้านรามเกียรติ์อยู่บ้างแล้ว

ว่ากันจริงๆ ที่การ์ตูนไทยพันธุ์ใหม่ต้องอิงวรรณคดีไทยหรือนิทานพื้นบ้าน น่าจะเป็นการเอาอกเอาใจผู้ใหญ่เสียมากกว่า เพราะผู้ใหญ่ชอบมองว่าการ์ตูนญี่ปุ่นเป็นพิษเป็นภัย อย่างน้อยการที่มันมาอิงอะไรไทยๆ ก็เหมือนเอาน้ำหวานมาผสมยาขมนั่นเอง

อยากจบบทความนี้ด้วยการแนะนำ Executional ผลงานของคุณภานุวัฒน์ ซึ่งสลัดความเป็นไทย (อันฉาบฉวย) ทิ้ง เพราะเป็นการ์ตูนเกี่ยวกับเกมออนไลน์ (นี่ก็เป็นอีกวัฒนธรรมนำเข้า ที่ผู้ใหญ่มองมันด้วยสายตาฮึ่มฮั่ม) ต้องยอมรับความกล้าของคุณภานุวัฒน์และทีมสร้างสรรค์ที่ฉีกตัวเองออกจากกรอบวัฒนธรรมได้สำเร็จ ที่สำคัญใครไม่เคยเล่นเกมออนไลน์ไม่ต้องห่วง เราเองก็ไม่เคยเล่นเหมือนกัน แต่ก็ยังสนุกสนานไปกับการผจญภัยของกานดาและเหล่าเพื่อนพ้องได้

ไม่ว่าจะโดยตั้งใจหรือไม่ก็ตาม ข้อสรุปของคุณวรัชญ์ใน การสื่อสารความหมายใน “การ์ตูนไทยพันธุ์ใหม่” และ Executional ของคุณภานุวัฒน์น่าจะเป็นบทพิสูจน์แล้วว่าการถมช่องว่างและสร้างเอกลักษณ์ความเป็นไทยมันจำเป็นสักแค่ไหน หรือเป็นแค่วาทกรรมจอมปลอม แอบอ้างขึ้นมาเพื่อเอาอกเอาใจผู้ใหญ่ โดยลืมนึกถึงผู้บริโภคไป สุดท้ายก็กลายเป็นการเหยียบเรือสองแคมที่ไม่มีใครถูกใจเลย