ล่าลายเซ็น

ใน The Unbearable Lightness of Being มีฉากหนึ่งน่าสนใจ โทมัสเคยเขียนบทความต่อต้านพรรคคอมมิวนิสต์ ซึ่งพอคอมมิวนิสต์ขึ้นมามีอำนาจ (ด้วยความช่วยเหลือจากรถถังรัสเซีย) เขาก็เลยถูกไล่ออกจากอาชีพหมอ ในฉบับหนังสือ โทมัสได้รับการติดต่อจากลูกชายของเขา ซึ่งตอนนี้ทำงานอยู่ในกลุ่มใต้ดินที่ต่อต้านรัฐบาล โดยลูกชายให้ข้อเสนอว่า ถ้าโทมัสยอมเซ็นชื่อในฐานะปากเสียงของปัญญาชนต่อต้านคอมมิวนิสต์ (ซึ่งเขาก็เป็นจริงๆ นั่นแหละ) เขาสามารถจัดการใช้เส้นสายให้พ่อได้งานเก่าคืนมา ที่ตลกคือในฉบับภาพยนตร์ แทนที่จะเป็นลูกชายของโทมัสมายื่นข้อเสนอนี้ กลับเป็นตัวแทนจากรัฐบาล ผู้มีอำนาจ เจ้าของรถถัง ซึ่งวันดีคืนดี ก็มาบอกกับโทมัสว่า ถ้าคุณยอมเซ็นชื่อในฐานะปากเสียงของปัญญาชนสนับสนุนพรรคคอมมิวนิสต์ โทมัสจะได้งานเก่ากลับคืนมา ในฉบับหนังสือ "สุ่มเสียงที่ยั่วเย้า" โทมัสมาจากกลุ่มผู้ต่อต้าน แต่ในฉบับภาพยนตร์ เป็นผู้มีอำนาจเองที่ยื่นข้อเสนอดังกล่าว

จริงๆ ความแตกต่างตรงนี้น่าสนใจมาก รวมไปถึงการตัดสินใจของโทมัสด้วย แต่ไม่ใช่ที่อยากพูดถึงในวันนี้ ที่อยากพูดถึงในวันนี้ คือวาระเรื่องการเมือง และลายเซ็นของนักเขียน ล่าสุดนักเขียนกลุ่มหนึ่งนำทีมโดยอาจารย์ลาว คำหอม ศิลปินแห่งชาติ และคุณวัฒน์ วรรลยางกูร มาขึ้นเวทีเสื้อแดง พร้อมทั้งยื่นแถลงการณ์หนุนชุมนุมกดดันรัฐบาล น่าตื่นเต้นไม่น้อย เพราะทางฝ่ายเสื้อเหลืองเองก็มีนักเขียน "อยู่ในกระเป๋า" แม้ไม่อยากออกชื่อเท่าไหร่ แต่ขอคนหนึ่งที่แน่ๆ คืออาจารย์เนาวรัตน์ มหากวีรัตนโกสินทร์นั่นเอง

เลยอดคิดเล่นๆ ไม่ได้ว่าถ้าคนตัวเล็กอย่างเรา ตอนนี้อยู่เมืองไทย แล้วดันไม่รอดพ้นสายตา "แมวมอง" มีมาขอให้เซ็นชื่อในแถลงการณ์คล้ายๆ กันนี้ ไม่ต้องพูดถึงเลยว่า ถ้าแมวมองใส่เสื้อเหลือง คงได้สาดเกลือไล่ แต่ถ้าเป็นกลุ่มเสื้อแดงเล่า เราจะเซ็นไหม

คำตอบคือ "ไม่"

ถามว่าทำไม ไม่นานมานี้เอง ที่บอร์ดไทยไรเตอร์ มีนักเขียนท่านหนึ่งซึ่งเราชื่นชอบเสียด้วย มาแปะกึ่งจดหมาย กึ่งบทความสนับสนุนเสื้อเหลือง โดยมีหลายคนทั้งเห็นด้วย และโต้ตอบกัน จนบอร์ดลุกเป็นไฟ ถึงขั้นเวบมาสเตอร์ต้องประกาศลาออกเลยทีเดียว ประเด็นหนึ่งที่จับใจเราจากเหตุการณ์ครั้งนั้นคือคำพูดของนักเขียนท่านนั้น ที่ออกมา "แก้ตัว" ในภายหลัง ทำนองว่า "จริงๆ แล้วผมก็ไม่เห็นด้วยกับฝ่ายพันธมิตรเสียทั้งหมด ถ้านับกันจริงๆ อาจจะมีที่ไม่เห็นด้วยมากกว่าก็ได้ แต่..." เราจำไม่ได้จริงๆ ว่าเหตุผลประเภทไหนกันที่อยู่หลังคำว่า "แต่..." สำหรับเราแล้ว เราอยากให้คำพูดตรงนี้เป็นข้อเตือนใจว่า ชีวิตนี้ไม่ขอยุ่งเกี่ยว หรือสนับสนุนกลุ่มบุคลใดๆ ก็ตามที่เราไม่เห็นด้วยมากกว่าเห็นด้วยกับเขาเป็นอันขาด

ขณะนี้ความวินาศสันตะโรในประเทศไทยเกิดจากความคิดดังกล่าว "ไม่เห็นด้วยเป็นส่วนใหญ๋ แต่..." ถ้ามีบางอย่างที่คนกลุ่มหนึ่งทำถูกใจเรา เช่นมีศัตรูคนเดียวกับเรา เราก็พร้อมจะสนับสนุน อุ้มชู ทั้งที่ "ส่วนใหญ่แล้วเราไม่เห็นด้วยกับเขา" ซึ่งไปๆ มาๆ ลายเซ็น และเสียงสนับสนุนของเราก็จะตกเป็นเครื่องมือให้คนเหล่านั้นเอาไปทำในสิ่งที่เราไม่เห็นด้วย

ดังนั้นถ้ามีแมวมองเสื้อแดง เอาแถลงการณ์มาให้เราเซ็นจริงๆ คงนั่งจับเข่า ดื่มน้ำชา แล้วคุยกันดีๆ ว่า ถึงจะมีหลายอย่างที่เราเห็นด้วย (โดยเฉพาะกลุ่มเสื้อแดงคือความหวังใหญ่สุดของการทำลายระบอบพันธมิตร) แต่เรายังหวาดระแวงเขา ลายเซ็นของเราจะไปส่งเสริมอำนาจให้คุณทักษิณหรือเปล่า มันจะนำไปสู่การล้มล้างบางอย่างที่เรารู้สึกว่าสังคมไทยยังไม่พร้อมไหม

เคยเขียนไว้ที่ไหนสักแห่งว่า ปัญหาของโลกนี้คือมีหลายสิ่งมากมายเกินไปที่เราต้องการต่อสู้ "กับ" แต่แทบไม่มีเลยที่เราต่อสู้ "เพื่อ" ได้ แต่นี้เป็นต้นไป เราจะไม่ขอต่อสู้ "กับ" อะไรแล้ว แต่จะต่อสู้ "เพื่อ" บางอย่าง ที่มันคุ้มค่าให้ปกป้องรักษา และเพื่อการนี้ "ความเห็นด้วยนิดๆ หน่อยๆ " ไม่อาจเพียงพออีกต่อไป