J. Rhys's "Wide Sargasso Sea"

ชอบนิยายเรื่องนี้จัง แต่นึกไม่ออกจริงๆ ว่าจะเขียนถึงมันในแง่ไหนดี

Wide Sargasso Sea เป็น "spin off" ของ Jane Eyre ไรส์จับตัวประกอบตัวหนึ่งในนิยายของบรองเต้ ผู้หญิงจาไมกาสติไม่ดี ถูกล่ามโซ่อยู่ในห้องใต้หลังคา มาเป็นตัวเอกในนิยายของเธอ ไรส์ ซึ่งเป็นชาวโดมินิแกน (เกาะอีกเกาะหนึ่งในทะเลแคริบเบียน) พูดถึงที่มาที่ไปของตัวละครตัวนี้ ตั้งแต่ชีวิตวัยเด็ก ชีวิตแต่งงานของเธอ และโรเชสเตอร์ (พระเอกเรื่อง Jane Eyre) ก่อนจะจบลงที่ประเทศอังกฤษ เหตุการณ์ซึ่งนำไปสู่จุดไคลแมกซ์ในนิยายของบรองเต้

แค่พูดถึงประเด็น colonialism ก็วิเคราะห์กันได้ไม่รู้จบแล้ว ยอมรับว่าตัวเองไม่เคยอ่าน Jane Eyre แต่รู้เรื่องคร่าวๆ เพราะอ่าน The Eyre Affair (นิยายนักสืบไซไฟที่ยั่วล้อนิยายคลาสสิคเล่มนั้น) ถ้าให้เดา บรองเต้คงไม่ค่อยรู้จักทะเลแคริบเบียนเท่าไหร่ เพียงแต่สร้างตัวละคร "ผู้หญิงจาไมกาสติไม่ดี" เพราะต้องการกลิ่นความแปลกแยก คนอังกฤษในยุคนั้นเข้าใจว่าแคริบเบียนเป็นดินแดนแห่งเวทมนต์คาถา และภูตผีปีศาจ Wide Sargasso Sea คือ "หมัดสวน" ของผู้หญิงแคริบเบียน ที่อยากเล่าเรื่องราวผ่านมุมมองของตัวเองบ้าง

ประเด็นถัดมาคือ intertexuality ตัวละครซึ่งมีบทบาทเด่นและเชื่อมโยงนิยายสองเล่มนี้เข้าด้วยกันคือ "ผม" ในบทที่สอง ที่แม้ไรส์จะไม่ได้เอ่ยออกมาตรงๆ แต่ก็คงหนีโรเชสเตอร์ไปไม่พ้น ไม่รู้เหมือนกันว่าโรเชสเตอร์ใน Jane Eyre เป็นผู้ชายประเภทไหน แต่นักวิจารณ์ชอบพูดกันว่าบรองเต้ถอดแบบตัวละครตัวนี้มาจากลอร์ดไบรอน บ้าคลั่ง อันตราย แต่ก็ชวนให้หลงใหล ตัวละครแบบโรเชสเตอร์กุมใจนักเขียน และนักอ่านหญิงมาตั้งแต่สมัยศตวรรษที่ 19 (ที่จริงพระเอกของโสภาค สุวรรณ หรือทมยันตี ก็เข้าข่ายลอร์ดไบรอนเช่นเดียวกัน) และโรเชสเตอร์ใน Wide Sargasso Sea ก็ยังคงเป็นโรเชสเตอร์คนเดิม แต่ไรส์นำเสนอด้านมืดของผู้ชายจำพวกนี้ ขี้ขลาด เห็นแก่ตัว และขาดเสถียรภาพ

เพราะเหตุนี้กระมัง เราถึงได้ชอบนิยายของไรส์เล่มนี้นัก เราเป็นคนไม่โดนกับวรรณกรรมศตวรรษที่ 19 มาแต่ไหนแต่ไรแล้ว Wide Sargasso Sea ซึ่งเป็น "หมัดสวน" ของนิยายจำพวกนั้น ถึงได้ถูกอกถูกใจคนอย่างเรานัก ซึ่งนอกจากจะเป็น "หมัดสวน" Wide Sargasso Sea ยังรักษาขนบของวรรณกรรมในยุคบรองเต้เอาไว้ได้อย่างสวยงาม นี่เป็นหนึ่งในหนังสือที่บรรยายความได้สละสลวยสุดเท่าที่เราเคยอ่าน ชนิดที่ว่าแทบได้กลิ่นอากาศของเกาะแคริบเบียน และสัมผัสเม็ดทรายบนชายหาดเลยทีเดียว

เขียนมาเสียยาวเหยียด ยังไม่ได้พูดถึงประเด็นเหยียดเพศ และความเป็นนิยายประวัติศาสตร์ของมันเลย สรุปเลยดีกว่าว่า Wide Sargasso Sea เป็นหนังสือสั้นๆ (112 หน้า) ที่ลึกมากๆ ขนาดคนไม่ชอบวรรณกรรมศตวรรษที่ 19 อ่านเล่มนี้จบแล้วยังร่ำๆ จะไปหา Jane Eyre มาอ่านเลย