I. Murdoch's "Henry and Cato"

ที่อ่านมา Henry and Cato คือนิยายเล่มที่สิบสามของเมอดอช เท่ากับว่าตอนนี้เราบรรลุไปครึ่งหนึ่งแล้วของทั้งหมดที่เธอเขียน คนอะไรช่างผลิตหนังสือได้มากมาย แถมแต่ละเล่มก็ยาวๆ ทั้งนั้น พออ่านหนังสือของนักเขียนคนหนึ่งมากๆ เข้า อดถามตัวเอง (และมีคนรอบข้างมาช่วยถาม) ไม่ได้ว่าแต่ละเล่มมันแตกต่างกันสักแค่ไหน ยิ่งเฉพาะนิยายแบบเมอดอชที่ไม่มีใครเป็นพระเอก นางเอกชัดเจน และมีฉากซ้ำซากเป็นคฤหาสน์ในชนบทของประเทศอังกฤษ ดูผิวเผินอาจบอกไม่ได้ด้วยซ้ำว่าเล่มไหนเป็นเล่มไหน

ในแง่นี้ Henry and Cato คงเป็นนิยายที่จดจำง่ายกว่าเพื่อน พอผ่านไปครึ่งเรื่อง เกินเหตุการณ์บางอย่างซึ่ง "ไม่เมอดอชเอาเสียเลย" ตอนแรกก็เป็นห่วงเหมือนกัน เพราะจากประสบการณ์ พอรู้ว่าเดมมีแนวโน้มชอบทำลายหนังสือตัวเอง และอย่างสนุกสนานเสียด้วย (ตัวอย่างเช่น The Sacred and Profane Love Machine ซึ่งยังหลอกหลอนเราจนทุกวันนี้) ลุ้นอยู่พักใหญ่ สุดท้ายเหตุการณ์คลี่คลายอย่างสวยงาม Henry and Cato กลายเป็นอีกผลงานชั้นเยี่ยมจากนักเขียนในดวงใจ

จุดเด่นคือประกายอบอุ่นแปลกๆ และตอนจบกึ่งสุขสันต์ในนิยายที่ตัวละครขี้ขลาด เสแสร้ง และหลอกใช้ซึ่งกันและกัน (ตรงข้ามโดยสิ้นเชิงกับ A Fairly Honourable Defeat ที่มีแต่คนดีๆ แต่จบได้ชอกช้ำถึงใจ) พลอตชักเชิดหุ่นเป็นเรื่องปรกติในนิยายของเดม แต่เล่มนี้ก้าวข้ามไปอีกขั้น Henry and Cato เต็มไปด้วยจุดแปลกใจให้คนอ่านอึ้งกิน หลายเหตุการณ์ลงเอยแตกต่างจากที่ปรากฎในตอนแรก จะเรียกมันว่านิยายหักมุมแบบเมอดอชก็ย่อมได้

เฮนรี และคาโตในชื่อหนังสือเป็นเพื่อนรักวัยเด็ก คาโตคือพระผู้หมดศรัทธาในพระเป็นเจ้า เขาหลงรักโจ เด็กหนุ่มที่ชอบแวะเวียนมาหา ส่วนเฮนรีได้รับมรดกเป็นบ้านหลังใหญ่และที่ดิน ภายหลังการตายของพี่ชายที่เขาไม่ชอบหน้า เฮนรีกลับมารับสืบทอดมรดก และเผชิญหน้ากับแม่ที่รักพี่ชายมากกว่าตัวเขา ช่วงแรกเรื่องราวของเฮนรี และคาโตแยกกันอย่างชัดเจน (แม้จะมีฉากที่พวกเขาแวะเวียนมาพบปะสนทนา) พอถึงช่วงหลังค่อยวกเข้ามาเกี่ยวเนื่องกันอย่างน่าติดตาม ระหว่างตัวละครสองตัว เฮนรีดูเด่นกว่าอย่างเห็นได้ชัด (ว่าไปแล้วชื่อนิยาย Henry and Cato เป็นชื่อที่แสนธรรมดา และน่าเบื่อเอามากๆ เมื่อเทียบกับเล่มอื่นของเมอดอช)

อัจฉริยะของเมอดอชคือการถอดหน้ากากตัวละคร เพื่อแสดงให้เห็นสันดาน และเบื้องหลังการกระทำ กระนั้นข้อด้อยอย่างเดียวของ Henry and Cato คือการตัดสินใจหลายอย่างสาวไปยังวัยเด็กของตัวละคร ซึ่งผู้เขียนละเลยที่จะกล่าวถึงตรงจุดนี้ (แต่ก็เป็นสไตล์เมอดอชเลยล่ะ เท่าที่เราอ่านมา เดมไม่ชอบใส่แฟลชแบคให้ตัวละคร แต่อยากให้คนอ่านรู้จักพวกเขาผ่านเหตุการณ์ในปัจจุบันมากกว่า)