2006: The Year in Denial (หลายคนเขียน)

หมายเหตุ: ชื่อจริงๆ ของหนังสือเล่มนี้คือ "รัฐประหาร 19 กันยา รัฐประหารเพื่อระบอบประชาธิปไตย อันมีพระมหากษัตริย์เป็นประมุข" ซึ่งเป็นชื่อที่ไม่ได้สื่ออะไร (เฉกเช่นเดียวกับกับชื่อของคณะรัฐประหารซึ่งก็ไม่ได้สื่ออะไรเช่นกัน) เป็นรวมบทความต่อต้านรัฐประหารของสำนักพิมพ์ฟ้าเดียวกัน โดยมีนักวิชาการต่างสาขา ต่างวัยวุฒิ และต่างคุณวุฒิอุทิศบทความ

ก่อนอื่นปกหนังสือเล่มนี้เด็ดโคตร เป็นการเอารูป The Treason of Image ของมากริต ดาวพลูโต และรถถังจับมาวางไว้ด้วยกัน โดยมีข้อความสั้นๆ ใต้แต่ละรูปว่า This is not a pipe. This is not a planet. และ This is not a coup. ก่อนปิดท้ายด้วยคำโปรย 2006: the Year in Denial ใครคิดปกนี้ รีบวิ่งมาเอารางวัลได้เลย

อย่างที่อธิบายนั่นแหละ ถ้าสนใจบทวิเคราะห์การเมือง สังคม และประวัติศาสตร์แบบถึงกึ๋น เล่มนี้ไม่ควรพลาด โดยเฉพาะงานเขียนของอาจารย์นิธิ อาจารย์ธงชัย อาจารย์ศิโรฒม์ อาจารย์ชัยวัฒน์ อาจารย์ธเนศ และอีกหลายคนซึ่งถ้าใครอ่านหนังสือพิมพ์บ่อยๆ คงคุ้นเคยชื่อ หรือได้เห็นผ่านๆ ตามาบ้าง ถ้าจะติสำนักพิมพ์อย่างหนึ่ง ก็คือท้ายเล่มควรมีสรุปหน่อยว่าใครเป็นใครมาจากไหน เหมือนกับ anthology ฝรั่งที่ขนาดเอานักเขียนรางวัลโนเบลมา ยังต้องบอกท้ายเล่มเลยว่าเขาเป็นใคร

ไม่ขอพูดถึงแต่ละบทความในรายละเอียด แต่จะจับประเด็นสำคัญจากแต่ละบทความมาเล่าสู่ให้ฟังสั้นๆ ในฐานะที่เป็นคนหนึ่งซึ่งต่อต้านรัฐประหารมาตั้งแต่ day one

ประเด็นแรกที่พูดถึงตั้งแต่ในบทความอาจารย์นิธิคือประชาธิปไตยเป็นระบบซึ่งแก้ไขตัวเองได้ โดยไม่ต้องพึ่งพิงอำนาจมืด อำนาจกระบอกปืน ตัวอย่างน่าสนใจ ซึ่งเราเคยอ่านมาจากหนังสือพิมพ์มติชนคือคดี privatization บริษัทน้ำมัน และการไฟฟ้าของรัฐบาลทักษิณ สุดท้ายถูกศาลตัดสินว่ากฎหมายตัวนี้ใช้ไม่ได้ ประเด็นนี้ถูกขบวนการสนธิหยิบยกมาโจมตีซ้ำแล้วซ้ำเล่า แต่พอถึงวันประกาศคำตัดสิน ในบรรดาสื่อมวลชน และผู้ให้คนสนใจที่มายืนรอหน้าศาล กลับไม่มีคนจากกลุ่มพันธมิตร

ในหนังสือยังพูดถึงความสัมพันธ์ระหว่างสองสนธิ ซึ่งเรายอมรับว่าหลักฐานส่วนใหญ่ยังเป็นแค่หลักฐานสภาพแวดล้อม (คำซุบซิบนินทา) ถึงจะยังสรุปความจริงไม่ได้ แต่ก็ชวนให้ขบคิดไม่น้อย ว่าอะไรกันแน่เป็นต้นเหตุของ "ภาพลวงตาแห่งทางตัน" ซึ่งเกิดขึ้นก่อนรัฐประหาร


อีกประเด็นคือการใช้ "ความรุนแรง" มาเป็นเงื่อนไขของรัฐประหาร ตั้งแต่ต้นแล้วคณะรัฐประหารบอกว่าที่ออกมากระทำการเพื่อป้องกันความรุนแรงระหว่างผู้เข้าชุมนุม และฝ่ายรัฐบาล (ซึ่งน่าฉงนเพราะ ตั้งแต่ต้นอดีตนายกทักษิณซึ่งเป็นพ่อค้าก็ไม่เคยแสดงท่าทีจะใช้กองทัพ) พอกระทำรัฐประหารสำเร็จ ก็เอาข้ออ้างว่าที่ไม่มีความรุนแรงเกิดขึ้น เพราะประชาชนยอมรับรัฐประหาร (ทั้งที่ถ้าขุดในประวัติศาสตร์จริง ตั้งแต่สมัยจอมพลฯ คนนั้นคนนี้ เวลาทำรัฐประหาร ก็แทบไม่เคยมีความรุนแรงมาเกี่ยวข้อง ความรุนแรงในประวัติศาสตร์การเมืองไทยเกิดขึ้นมาจากการต่อต้านรัฐบาลทหารต่างหาก) ตั้งแต่เมื่อไหร่กันที่ความรุนแรงกลายมาเป็นมิติทางการเมือง ประหนึ่งว่าถ้าชาวอิรักยอมให้อเมริการุกรานโดยไม่ต่อต้าน นโยบายต่างประเทศของบุชจะกลายเป็นสิ่งถูกต้องขึ้นมาทันที

หนังสือยังพูดถึงคำว่า "ระบอบทักษิณ" (ขอรวมคำว่า "ทักษิโณมิกส์" ไปด้วย) ว่าเป็นกลไกโฆษณาชวนเชื่อของฝ่ายต่อต้านรัฐบาล ทำประหนึ่งว่านายกทักษิณได้เปลี่ยนประชาธิปไตยให้กลายเป็นระบอบอื่น และทางเดียวที่จะล้มอำนาจเก่าลงได้คือต้องโค่นมันทั้งระบบ ทั้งที่จริงๆ ทักษิณก็เป็นเพียงปลาอันธพาลที่ว่ายวนในโถ ถ้าจะตักปลาเหล่านี้ทิ้งทีละตัวสองตัว แน่นอนว่าเราอาจไม่มีวันกำจัดพวกมันได้หมด แต่นี่จะบอกว่าให้ทุบทั้งโถทิ้งเชียวหรือ

ก่อนจะจบดื้อๆ ประเด็นรัฐประหารนี้ชี้ให้เห็นบทบาทหน้าที่ใหม่ๆ ของนักวิชาการในสังคมไทย คนเหล่านี้คิดดูก็น่าเห็นใจ เพราะเมื่อสถานการณ์การเมืองเป็นสีเทา ผู้คนไม่รู้ควรตัดสินใจเลือกทางไหน ก็ต้องหันหน้าเข้าหาพวกเขา รู้สึกว่านักวิชาการก็เหมือนนักวิจารณ์ภาพยนตร์ ที่บางทีพอดูหนังจบใหม่ๆ ไม่รู้กระแสสังคมจะเป็นอย่างไร ก็อาจต้องพูดอะไรที่ทำให้พวกเขาเสียใจในภายหลัง

ไม่เป็นไรนะครับ คนเราผิดก็ยอมรับกันไป อย่างอาจารย์นิธิ ถ้ามานั่งไล่อ่านคำสัมภาษณ์แกดีๆ จะพบว่าช่วงต้นปี 2549 จนถึงตอนนี้ความคิดแกแปรเปลี่ยนไปไม่น้อย (แต่แกเป็นผู้ใหญ่จะให้มายอมรับโต้งๆ ว่า "ผมเปลี่ยนใจแล้ว" ก็คงจะไม่งาม) อย่างน้อยแกก็ยังมีวิญญาณความเป็นนักวิชาการอย่างแท้จริง ว่ากันไปตามหลักฐาน และสภาพแวดล้อม