M. Foucault's "The Care of the Self"

วันนี้ก็ยังคุยกับผู้กำกับอยู่เลยว่า ในการฟังดนตรีคลาสสิคที่ว่ากันว่ายากแสนยาก ควรจะเริ่มไต่กระไดจากใครก่อน คำตอบแบบของตายก็คือสามบ. ได้แก่บาค บีโธเฟน แล้วก็บาร์มส์ ในทำนองเดียวกัน การอ่านงานเขียนเชิงปรัชญาที่ยากแสนยาก ควรจะเริ่มจากใครก่อนดี คำตอบของเราคือฟูโกต์ ฟูโกต์นี่แหละง่ายสุดแล้ว ฟูโกต์เป็นทั้งนักปรัชญาและนักประวัติศาสตร์ งานเขียนของแกเต็มไปด้วยตัวอย่างรูปธรรมจับต้องได้ในประวัติศาสตร์ ซึ่งต่อให้เราอ่านส่วนที่เป็นนามธรรมไม่เข้าใจ อย่างน้อยก็ถือว่าอ่านนิทานหรือเกร็ดประวัติศาสตร์เพลินๆ ก็ยังดี

เกริ่นแบบนี้เพราะจะบอกว่าเราผูกพันกับฟูโกต์สุดในบรรดานักปรัชญาตะวันตกทั้งหมด และจากงานทั้งหลายแหล่ของฟูโกต์ที่เราอ่าน The Care of the Self คือผลงานที่เราผิดหวังสุด ส่วนหนึ่งก็เพราะมันเป็นเล่มสุดท้ายในชุด The History of Sexuality ซึ่งเป็นมหากาพย์ทางปรัชญา/ประวัติศาสตร์เพศสภาพสามเล่มจบ จำได้ว่าอ่านเล่มแรกเมื่อประมาณสองปีที่แล้ว The Care of the Self ก็เลยเหมือนกับจุดสิ้นสุดของการเดินทาง ซึ่งก็ต้องถือว่าเป็นจุดสิ้นสุดที่แอนไทร์ไคลแมกใช้(ไม่)ได้

สมตามชื่อหนังสือ The Care of the Self ว่าด้วยการที่มนุษย์เราเริ่มรู้จักดูแลตัวเอง โดยฟูโกต์จับตามองสมัยกรีกโบราณ การดูแลตัวเองในที่นี้ประเด็นหลักก็คือเรื่องเพศ หรือเจาะจงยิ่งกว่านั้น การควบคุมกิจกรรมทางเพศของปัจเจคบุคคล พูดอีกนัยหนึ่ง The Care of the Self ว่าด้วยต้นกำเนิดของความคิดซึ่งจะมีอิทธิพลอย่างมากในยุคกลาง ว่าทำไมการมีเพศสัมพันธ์ถึงเป็นบาป

ซึ่งจริงๆ แล้วเป็นหัวข้อที่น่าขบคิด แต่ไปๆ มาๆ ฟูโกต์ก็กลับมา “ตายตอนจบ” ด้วยความถนัดของตัวเอง กล่าวคือทั้งเล่มเกี่ยวกับยุคกรีกโบราณ และผู้เขียนก็ช่างขยันหาบทความ สาระมาให้เราอ่านเสียจริง แต่อ่านไปได้สักครึ่งเล่มก็เบื่อแล้ว ถ้าฟูโกต์จะขยับขยายจากกรีก มาเป็นยุคกลาง จนมาถึงยุคปัจจุบัน นี่จะเป็นหนังสือที่น่าสนใจมากๆ

เราคิดว่าการควบคุมทางเพศในปัจจุบันไม่ได้เกี่ยวกับเรื่องบาป หรือสถานะทางเศรษฐกิจเช่นในอดีต หากโยงไปหาเรื่องสุขภาพและโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์แทน ซึ่งก็เป็นอีกมิติทางประวัติศาสตร์ที่ไม่เคยพบเห็นมาก่อน แต่พูดก็พูดเถอะ สมัยฟูโกต์นี่มันยังแทบไม่มีโรคเอดส์เลยนิ ถ้าฟูโกต์ทันยุคโรคเอดส์ แกคงอัพเดท The History of Sexuality เล่มที่สี่ออกมาแน่ๆ