G. Greene's "The Tenth Man"

The Tenth Man มีทั้งสิ่งที่เราคุ้นเคยในนิยายของเกรแฮม กรีน และสิ่งที่เราไม่เคยเห็นมาก่อน สิ่งที่เราคุ้นเคยได้แก่ธีมความกล้าหาญ ความรู้สึกผิด และการมีสงคราม หรืออาญชากรรมเป็นฉากหลัง ส่วนสิ่งที่เราไม่เคยเห็นมาก่อนเช่นการเล่นกับประเด็นอัตลักษณ์ กรีนแสดงให้เห็นว่าบางครั้งสิ่งสำคัญสุดในชีวิตคนเรา นอกเหนือไปจากความกล้าหาญ และการใช้ชีวิตอย่างรู้ดีรู้ชั่ว คืออัตลักษณ์ เพื่อปกป้องสิ่งเหล่านี้ แม้แต่ชีวิตยังราคาถูกไปด้วยซ้ำ

ชาเวลเป็นชาวฝรั่งเศสในคุกเยอรมันช่วงสงครามโลก (ถ้าเข้าใจไม่ผิด กรีนไม่ได้เจาะจงว่าเป็นครั้งที่เท่าไหร่ เหมือนๆ จะเป็นหนึ่งมากกว่าสอง) ในปารีส ทหารเยอรมันถูกฆ่าตายโดยกลุ่มต่อต้าน เพื่อสนองนโยบายตาต่อตา ฟันต่อฟัน ฝ่ายเยอรมันตั้งใจเชือดตัวประกันสามคน หลังการจับฉลาก ชาเวลคือหนึ่งในสามคนที่ถูกเลือกมา แต่เขาตาขาวเกินกว่าจะเผชิญหน้ากับจุดจบ จึงขอซื้อชีวิตตัวเอง โดยให้นักโทษคนหนึ่งตายแทน เพื่อแลกกับบ้าน และทรัพย์สินทั้งหมดโดยทิ้งไว้ให้แม่ และน้องสาว หลังสงครามสิ้นสุด ชาเวลออกจากคุกในสภาพสิ้นไร้ไม้ตอก เขาเร่ร่อนไปในประเทศฝรั่งเศสซึ่งตกอยู่ในสภาพบ้านป่าเมืองเถื่อน หน่วยต่อต้านไล่ยิง ไล่ประหารชีวิตทุกคนซึ่งพวกเขาเชื่อว่าให้ความร่วมมือกับศัตรู เป็นดินแดนที่ผู้คนฆ่ากันตายเพื่อแย่งชิง "อัตลักษณ์" บัตรประชาชน หรือกระดาษสักแผ่นที่บ่งชี้ว่าตัวเองเป็นใคร

จนถึงช่วงนี้ ยังจัดได้ว่าเหมือนนิยายโดยปกติของกรีน แต่เมื่อชาเวล (ซึ่งเปลี่ยนชื่อตัวเองเป็นชาลอต) ตัดสินใจกลับไปเยี่ยมบ้านเกิด ซึ่งบัดนี้ถูกเปลี่ยนมือไปเป็นของคนอื่น เขาได้พบน้องสาวของผู้ตาย ซึ่งรังเกียจ แค้นเคืองชาเวลอันเป็นเหตุให้พี่ชายของหล่อนต้องเสียชีวิต เขาโกหกหล่อนว่าตัวเองเป็นใคร และอยู่อาศัยในบ้านในฐานะคนรับใช้ให้เธอ และแม่ ชาเวลหลงรักเทเรส พยายามปิดบังตัวตนที่แท้จริง ก่อนที่เรื่องจะบานปลาย อยู่ดีๆ ใครคนหนึ่งมาเคาะประตูบ้าน โดยประกาศว่าเขาคือชอง หลุยส์ ชาเวล

ไม่รู้เหมือนกันว่าทำไม แต่ช่วงหลังของนิยายนึกถึงชาร์ลส์ ดิกเกนส์มากๆ (ทั้งที่เราเพิ่งอ่านไปแค่เล่มเดียวเอง) The Tenth Man ยาวแค่ 150 หน้า ห้วนไปนิด ถ้ากรีนจะยืดเรื่อง ดึงอารมณ์คนอ่านอีกหน่อย น่าจะดี มีประเด็นหลายน่าสนใจมากๆ นอกจากเรื่องอัตลักษณ์ และความกล้าหาญ The Tenth Man จับเอาของสองอย่างซึ่งโดยผิวเผินเหมือนจะตรงข้ามกัน มาเกี่ยวเนื่องเป็นชิ้นเดียวได้ เช่นความเกลียด ความหลง ความจริง ความลวง ในความเกลียด มีความหลงแฝงอยู่ และมีแต่คนที่ลวงโลกอย่างสุดโต่งเท่านั้น จึงจะเข้าใจธรรมชาติของมนุษย์

ไม่อยากเปิดเผยมาก เดี๋ยวจะไปสปอยนิยายเปล่าๆ ขอพูดแค่ว่า จุดจบของตัวละครตัวหนึ่งคือ "การโกหกอันโรแมนติก" ซึ่งเป็นอาวุธสำคัญสุดของเขาเช่นกัน นี่คือประเด็นที่ชอบมาก ขอชักชวนให้คนมาอ่านก็แล้วกัน