รักชวนหัวอวอร์ด - Un Certain Regard

ชัก ชัก ชัก ชัก ชัก ชัก ชัก...ยินดีต้อนรับสู่งานประกาศรางวัลรักชวนหัวอวอร์ดครั้งที่หนึ่งค่ะ!

ใบเฟิร์นเองค่ะ เป็นพิธีกรในคืนนี้ รางวัลรักชวนหัวอวอร์ดครั้งที่หนึ่ง มอบให้แก่ "เรื่องสั้น" จากทั้ง 70 เล่มที่รักชวนหัวอ่านจบในช่วงสองเดือนนี้ค่ะ ขอย้ำอีกครั้งนะคะ รางวัลนี้มอบให้ "เรื่องสั้น" ไม่ได้มอบให้หนังสือ ดังนั้นจึงไม่ได้เกี่ยวอะไรกับการคาดเดาผลซีไรต์ รักชวนหัวฝากบอกมาด้วยว่า มีอยู่อีกสองสามเล่มที่ชอบเหมือนกัน แต่เนื่องจากไม่ได้มีเรื่องสั้นโดดเด่นเป็นเรื่องๆ ก็เลยอาจไม่ได้ถูกพูดถึงในงานคืนนี้ ก็อย่าเพิ่งหมดกำลังใจนะคะ

รางวัลนี้จะแบ่งเป็นสองสายนะคะ คือสายหลัก และสาย Un Certain Regard โดย Un Certain Regard แจกให้สามเรื่องสั้น ที่อาจไม่สมบูรณ์นักในทางวรรณกรรม แต่มีแง่มุมอื่นน่าสนใจ ก่อนอื่น เชิญพบกับสามเรื่องสั้นที่คว้ารางวัลในสาย Un Certain Regard ดังนี้ค่ะ

1. รักสามเส้า เราสามคน (จาก พิพิธภัณฑสถานแห่งฉัน โดย จักรพันธุ์ ขวัญมงคล) "เป็นเรื่องสั้นที่นำเสนอความขัดแย้งทางการเมืองในช่วงสามสี่ปีนี้ได้ดีที่สุด คนเขียน "จริงใจ" กับเหตุการณ์และผู้อ่าน มากพอที่จะอธิบายต้นกำเนิดของมวลชนเสื้อเหลืองและเสื้อแดงอย่างตรงไปตรงมา (การที่จักรพันธุ์เลือกจะอธิบายคนเสื้อแดงก่อน แล้วค่อยย้อนกลับไปหาคนเสื้อเหลือง ซึ่งขัดกับลำดับเวลาจริง เราเองก็ยังตัดสินใจไม่ถูกว่าเป็นความผิดพลาดหรือความเก๋ไก๋กันแน่) เป็นท่าทีที่แตกต่างจากนักเขียนหลายคน ที่ถ้าไม่พยายามบิดเบือนโยนเข้าหาชุดคำอธิบายแบบไสยศาสตร์งมงาย ("การเมืองคือความชั่วร้าย...ความชั่วร้ายมาสิงใจคนไทย") ก็ทำตัวอยู่เหนือปัญหา มองลงมาอย่างดูถูกดูแคลนคนที่สนใจการเมือง

จุดเด่นอีกประการของเรื่องนี้คือการผูกความสัมพันธ์ตัวละคร ที่ "cult" ระดับน้องๆ พจน์ อานนท์ พระเอกเป็นนักข่าวเสื้อแดง ที่ถูกผู้ชายเสื้อเหลือง แย่งแฟนสาวผู้เป็นซาหริ่ม ทั้งสองคนนั้นพบกันในงาน Big Cleaning Days! อะไรมันจะ "จงใจ" บีบคั้นกันขนาดนี้ นี่คือความ "จงใจ" และความ "จริงใจ" ที่รวมกันอยู่ได้ในเรื่องสั้นเดียวอย่างกลมกล่อม"

2. ที่สงบ (จาก รางวัลจากป่า โดย ณัฐวัฒน์ อุทธังกร) "กว่าจะเกิด "ที่สงบ" ขึ้นมาให้คนกลุ่มหนึ่ง ใครจะไปรู้บ้างว่า มันเบียดเบียน "ที่สงบ" ของใครต่อใครอีกหลายคนแค่ไหน ณัฐวัฒน์เขียนเรื่องนี้ โดยสวมหมวกเจ้าหน้าที่ป่าไม้ ไม่ใช่นักเขียน ที่สงบ (และเรื่องสั้นอื่นๆ ในเล่ม) จึงปราศความซึนทางวรรณกรรม ผู้เขียนเล่าเรื่องราวอย่างที่ป่าไม้คนหนึ่งเห็นมา และเป็นเช่นนั้นจริงๆ

นอกจากป่าไม้จะต้องต่อกรกับพวกลักลอบทำลายป่า ฆ่าสัตว์ อันเป็นหน้าที่ตามปรกติแล้ว ยังต้องจัดสรรกำลังบางส่วนมาช่วยอารักขาเหล่าพระธุดงค์ที่ไปปักกลด บำเพ็ญเพียรภาวนา ไม่ว่าสังคมไทยจะมองกิจกรรมเช่นนี้ด้วยสายตาอย่างไร แต่สำหรับเจ้าหน้าที่ป่าไม้ มันคงสร้างความลำบากและย้อนแย้งไม่ใช่น้อยๆ ผู้เขียนจึง "ตอบแทน" (ถ้าจะเรียกว่าสนอง fantasy ลึกๆ ของตัวเองก็คงพอได้) ด้วยฉากที่น่าจดจำที่สุดในประวัติศาสตร์เรื่องสั้นไทย ฉากพระถูกช้างถีบ!"

3. เพราะมันไม่มีกระดูก (จาก การลุกไหม้ของหินไฟดำ โดย ชัยกร หาญไฟฟ้า) "ว่าด้วยเรื่องของนักเขียนคนหนึ่งที่ตัดสินใจลาออกจากงานประจำมาเขียนหนังสือโดยเฉพาะ เนื่องจากที่ผ่านมา เขารู้สึกว่าตัวเองเป็นแค่ "มือล่ารางวัลรองชนะเลิศ" แต่ก่อนจะกระทำการตัดสินใจครั้งสำคัญนี้ เขาต้องพยายามฟันฝ่าโจทย์ข้อหนึ่งที่ตั้งไว้กับตัวเอง

ลังเลอยู่เหมือนกันว่า เรื่องสั้นนี้ควรจับเข้าสายหลักดีหรือเปล่า พูดถึงคุณค่าทางวรรณกรรมของมันแล้ว สอบผ่านอย่างแน่นอน แต่สาเหตุที่เราจับมันมาอยู่ Un Certain Regard เพราะจุดเด่นที่สุดของเรื่องนี้คือการทลายกำแพงที่สี่ ลุกขึ้นมาวิพากษ์วิจารณ์ตัวเองอย่างไม่ลำเอียง และสุดท้ายกระบวนการวิพากษ์วิจารณ์นี้ ก็นำไปสู่เรื่องสั้นที่ดีที่่สุดของชัยกร หาญไฟฟ้า ตอบโจทย์ที่ตัวเองตั้งไว้ได้อย่างสวยงาม แต่ในอีกแง่หนึ่ง เรื่องนี้จะสนุกเป็นพิเศษเฉพาะกับคนที่คุ้นเคยผลงานและชีวิตนักเขียนของผู้เขียนมาก่อนเท่านั้นหรือเปล่า"